Is SARSCoV2 ontsnapt uit een lab of overgesprongen van een vleermuis? De discussie raast voort en we blijven hangen in indirecte bewijslast die weinig zekerheid biedt. Ik vind beide eng maar één van de twee toch echt beangstigender.
Stel je voor dat iemand, bewust of onbewust, het virus heeft verspreid vanuit een lab. Toevalligerwijs is er een lab dat met Coronavirussen werkt in Wuhan, dus het is mogelijk. Dan hebben we het over menselijk gedrag. Een stommiteit of kwaadwillendheid.
Een nare gedachte, maar in beide gevallen zal dit leiden tot veel strengere eisen en processen binnen de labwereld. Het doet niets af aan gedane schade, maar we hebben relatief veel invloed op een eventuele herhaling in de toekomst.
Dan een Zoönose. Onze natuur is de grootste bio terrorist die er bestaat, dus dat idee vind ik veel enger. De manier waarop wij met haar omgaan, maakt het niet beter. Het risico dat ziekteverwekkers van dier op mens overspringen wordt alleen maar groter.
Doordat wij mensen steeds meer ruimte innemen en zo in het leefgebied van dieren komen wordt de barrière tussen mens en dier kleiner. Dat vergroot de kans op Zoönose. En dit risico lopen we echt niet alleen bij wilde dieren. Ook ons eigen vee is een risico.
Zoönose lijkt misschien een ver van ons bed show, maar is verre van. Sterker nog Nederland heeft bijv. de Q-Koorts. Dit wordt veroorzaakt door de Coxiella burnetti bacterie die kan overspringen op mensen van geiten en schapen.
Door intensieve veehouderij kan een ziekteverwekker makkelijk rondgaan. Veel reservoirs (dieren) om in te groeien en (in geval van een virus) te muteren, maakt verspreiding van een ziekte moeilijk te controleren. En wat als dit een ziekteverwekker is die kan overspringen op de mens?
Dus maak jezelf geen illusies. Nederland is echt niet veiliger dan bijvoorbeeld een (illegale) markt in Wuhan waar wilde dieren verhandeld worden. En dan is Q-koorts maar één van de vele voorbeelden van Zoönose waar we nu al last van hebben.
Door klimaatverandering zijn er andere Zoönosen in opkomst in ons land. Wat te denken van Malaria, veroorzaakt door een parasiet die door tijgermuggen wordt overgebracht, of de ziekte van Lyme, een bacterie die via tekenbeten overspringt. En Malaria is hier nog niet maar door opwarming van de aarde rukt de tijgermug op.
Maar tegen parasieten en bacteriën hebben we goede medicijnen, insert Ivermectine grap 😉, toch? Klopt maar er is een risico, dat er iets overspringt wat we niet goed kunnen bestrijden vanwege bijv. antibiotica resistentie of het ontbreken van middelen.
Tegen virussen bijv. kunnen we een stuk minder. Die kunnen ook overspringen van dier op mens. Ook als je gelooft dat SARSCoV2 uit een lab komt, zijn er voorbeelden te over: SARS, MERS, Ebola, HIV, Marburg, Lassa, Zika, MPox en Rabiës bijvoorbeeld.
Bij elke zoönose is het gevaar dat ons immuunsysteem niet snel genoeg weet wat het met de ziekteverwekker aan moet. Nu is dat immuunsysteem echt een geduchte tegenstander van bacterie, virus en parasiet maar niet onfeilbaar. In mijn eerdere blog over ons immuunsysteem kun je hier meer over lezen. Ik voeg de link toe in de comments van dit blog.
Die vertraagde immuunreactie doordat ons immuunsyteem de ziekteverwekker niet direct herkent, is de reden dat SARSCoV2 zo’n impact had. Het virus is en blijft tot op heden gevaarlijk. Maar in maart 2020, tijdens de start van deze ellende, hadden wij mensen nog geen opgebouwde immuniteit, was er nog geen vaccin, laat staan effectieve virusremmers.
Gevaarlijk dus zo’n ziekteverwekker die overspringt. En het is geen kwestie van óf een volgende zoönose zal plaatsvinden, maar wanneer. Naast zojuist beschreven nog ontbrekende immuniteit, is er nog een ding dat dit potentieel gevaarlijk maakt en dat is overdraagbaarheid. Bij SARSCov2 bleek die zeer hoog.
En op het moment dat de overdraagbaarheid van de ziekteverwekker tussen mensen hoog is, hebben we een probleem. Want de wereld is tegenwoordig kleiner dan vroeger en een ziekteverwekker reist gewoon met het vliegtuig mee.
Overdraagbaarheid tussen mensen is niet altijd een gegeven. Gelukkig zijn er veel voorbeelden waarin dit niet gebeurt of meevalt. Dan is de ongelukkige zieke nog steeds erg ellendig, maar niet zozeer een gevaar voor ons allen.
Dat zien we bijv. bij Lyme en Malaria. Onze leefomstandigheden hebben ook invloed. Zo is hygiëne naast antibiotica één van de grootste redenen dat Yersinia pestis, de bacterie die de pest veroorzaakt weinig schade doet. Wist je trouwens dat dit ook een Zoönose is? Die bacterie sprong over van de vlooien op de ratten naar ons mensen.
Maar wat nou als iets wel enorm overdraagbaar is, we nog geen weerstand hebben en er ook geen goede middelen zijn om verspreiding en ziektelast te remmen? Dat is precies hetgeen waar ik me zorgen om maak. Vogelgriep bijvoorbeeld.
Die was, hoewel erg besmettelijk altijd seizoensgebonden. Maar tegenwoordig is het continu aan de gang. Via wilde trekvogels komt het virus in onze veestapel en door de intensiviteit hiervan i.c.m. die besmettelijkheid is verspreiding lastig tegen te gaan.
Legbatterijen vol kippen vallen ten prooi. Maar varkens zijn ook gevoelig en daar hebben we er ook veel van. Dat zijn net als wij zoogdieren. Wat nou als het virus via hen muteert qua overdraagbaarheid en dan overspringt?
We weten dat mensen nu ook al ziek kunnen worden van het vogelgriep virus. Gelukkig is het verloop tot op heden vooral mild en geven we het nog niet aan elkaar door maar wat als dit verandert?
Een ernstiger variant van het vogelgriepvirus is een risico. Want stel dat dat virus eerst wordt overgedragen tussen vogels, verder verspreidt via bijv. varkens en vervolgens overdraagbaar wordt van mens op mens.
Als dat gebeurt zijn we misschien nog wel verder van huis dan we waren met SARSCoV2. En dat kan net zo makkelijk hier gebeuren als in China, maar is om het even. Het virus is snel wereld rond. Dus hoe voorkomen we dat? Of is voorkomen een utopie?
Misschien lukt het, door af te stappen van intensieve veehouderij (bio industrie), de grens tussen mens en dier weer te respecteren, ziekteverwekkers geen kans te geven over te springen, of het hen i.i.g. heel moeilijk maken. Maar er is geen garantie.
Uitkijken dus dat we niet blijven hangen in een discussie over wel of geen lableak. Ik snap echt dat we dit moeten uitzoeken voor zover dat nog mogelijk is maar het grootste toekomstige risico ligt echt in onze eigen natuur. En ja er kan best wat mis gaan in laboratoria, maar we zullen ze in de toekomst hard nodig hebben. –THE END—
PS: dit verhaal was niet tot stand gekomen zonder de hulp van Marc Veldhoen professor immunologie aan de universiteit Lissabon en Marc van Ranst professor virologie aan de universiteit Leuven.
De (audio)blog over ons immuunsysteem vind je hier terug.
Lezen: https://postvanfenna.substack.com/p/ons-immuunsysteem?utm_source=%2Finbox&utm_medium=reader2
Luisteren: https://postvanfenna.substack.com/p/audioblog-ons-immuunsysteem?utm_source=%2Finbox&utm_medium=reader2#details
Liever deze blog beluisteren? Klik hier: https://postvanfenna.substack.com/p/audioblog-sarscov2-een-lableak-of#details